Ödem, vücutta doku aralarında sıvı birikmesi sonucu gelişen şişliktir. Çoğu kişi ayak bileklerindeki veya bacaklarındaki şişliği fark ederek doktora başvurur. Ancak ödem sadece cilt yüzeyinde değil, iç organlarda da oluşabilir. Örneğin karın bölgesinde sıvı birikmesi “asit” olarak bilinir. Ödemin en önemli özelliği, tek başına bir hastalık değil, farklı sağlık sorunlarının dışa yansıyan bir belirtisi olmasıdır. Yani ödemi ortadan kaldırmak için önce nedenini bulmak gerekir.
Ödemin nedenleri oldukça çeşitlidir. En sık rastlanan sebeplerden biri aşırı tuz tüketimidir. Tuz vücudun su tutmasına yol açtığından, fazla tuzlu beslenen kişilerde ödem sık görülür. Hormonal değişiklikler de ödemin bir başka sebebidir. Kadınlarda adet dönemi öncesi ya da gebelik sürecinde ödem sık rastlanan bir yakınmadır. Bunun yanında bazı ilaçlar da ödem yapabilir. Kortizon içeren ilaçlar, bazı tansiyon ilaçları veya antidepresanlar su tutulmasına yol açarak şişliğe neden olabilir. Dolaşım bozuklukları da özellikle bacaklarda ödem yapar. Varis hastalığı, kalp yetmezliği ya da damarların sağlıklı çalışmaması sonucunda ayakta şişlik meydana gelebilir. Böbrek ve karaciğer hastalıkları da ödemin sık nedenleri arasında yer alır çünkü bu organlar vücudun sıvı dengesini düzenler. Ayrıca uzun süre hareketsiz kalmak, masa başında oturmak ya da sürekli ayakta durmak da özellikle gün sonunda ayaklarda ödem oluşturur. İleri yaşlarda damarların esnekliğini kaybetmesi, ödemin daha kolay ortaya çıkmasına neden olur.
Ödemin birçok nedeni vardır ve sunumu etiyolojiye göre farklılık gösterir. Genellikle ödem ayak bileği şişmesi olarak görülür ve daha yükseğe yayılabilir. Yaygın nedenler arasında konjestif kalp yetmezliği, konstriktif perikardit, nefrotik sendromlar, karaciğer hastalığı (siroz), alerjik reaksiyonlar (ürtiker veya anjiyoödem), malabsorpsiyon, protein kalori malnütrisyonu, obstrüktif uyku apnesi, gebelik veya ilaç yan etkileri bulunur. Tek taraflı veya asimetrik ödem olduğunda, venöz trombozdan şüphelenilir.
Fizyoloji,Ödem, Daniella Lent-Schochet ; Ishwarlal Jialal
Ayaklarda ödem genellikle uzun süre ayakta kalma, sıcak hava, dolaşım bozuklukları veya varis gibi nedenlerden kaynaklanır. Özellikle yaz aylarında damarların genişlemesi, akşam saatlerinde ayaklarda belirgin şişlik yapabilir. Kalp yetmezliği ya da böbrek hastalıkları da ayakta sıvı birikmesine yol açabilir. Yaşlı bireylerde ayak şişmesi daha dikkatli değerlendirilmelidir çünkü bu durum ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Eller ise daha farklı sebeplerle şişebilir. Sıcak havalarda damarların genişlemesi, aşırı tuzlu beslenme, romatizmal hastalıklar veya karpal tünel sendromu gibi ortopedik sorunlar ellerde ödem oluşmasına neden olabilir.
Karın bölgesinde görülen ödem, halk arasında göbekte şişlik ya da gazla karıştırılabilir. Ödem genellikle kalıcı bir şişlik olarak ortaya çıkar ve üzerine basıldığında deride iz bırakabilir. Göbek çevresindeki ödem çoğunlukla sindirim sistemi sorunlarından, bağırsak tembelliğinden veya hormonal dengesizliklerden kaynaklanır. Ayrıca kadınlarda adet dönemi öncesi göbek çevresinde şişkinlik sık görülen bir yakınmadır. Eğer bu şişlik uzun süre devam ediyorsa, karaciğer ya da böbrek kaynaklı bir problem olabileceği için ihmal edilmemelidir.
Ödemden kurtulmanın ilk adımı tuz tüketimini azaltmaktır. Yemeklerde fazla tuz kullanmak yerine baharatlardan ve limondan faydalanmak oldukça etkilidir. Günlük su tüketimini artırmak da ödemin atılmasına yardımcı olur çünkü böbrekler yeterli suyla daha sağlıklı çalışır. Düzenli egzersiz, özellikle yürüyüş, kan dolaşımını artırarak dokularda toplanan sıvının atılmasına yardımcı olur. Gün sonunda bacakları yukarı kaldırmak, özellikle ayaklarda ödemi olan kişiler için basit ama etkili bir yöntemdir. Bitkisel destekler de ödem atımında yardımcı olabilir. Maydanoz suyu, kiraz sapı veya yeşil çay gibi doğal seçenekler ödemin azalmasına destek olur.
Sık sorulan sorulardan biri “hızlı ödem söktürücü var mı?” şeklindedir. Kısa sürede fark yaratmak mümkündür ancak kalıcı etki için yaşam tarzı değişiklikleri şarttır. Maydanoz-limon kürü, ananas (içeriğindeki bromelain enzimi sayesinde) ve salatalık gibi suyu bol gıdalar ya da kiraz sapı çayı, ödemin kısa sürede hafiflemesine destek olur. Ayrıca düzenli egzersiz ve terleme yoluyla vücuttan sıvı ve toksin atımı da etkili sonuçlar sağlar. Sauna ya da spor sonrası terleme vücuttaki fazla sıvının atılmasını kolaylaştırır.
Kısa sürede ödemden kurtulmak isteyenlerin en çok merak ettiği konulardan biri de “3 günde ödem atma” yöntemleridir. Bu süre içinde gözle görülür bir fark yaratmak mümkündür. Bunun için tuzsuz beslenmek, bol su içmek, gazlı ve şekerli içeceklerden uzak durmak gerekir. Her gün yarım saat yürüyüş yapmak dolaşımı destekler. Ayrıca maydanoz-limon kürü gibi doğal yöntemler de birkaç gün içinde ödemin azalmasına yardımcı olur. Ancak bu yöntemlerin kalıcı çözüm olmadığını unutmamak gerekir.
Doğal yollarla ödemden kurtulmak isteyenler için bazı besinler oldukça faydalıdır. Maydanoz, kereviz, enginar, karpuz ve salatalık gibi su oranı yüksek sebzeler vücuttan fazla sıvının atılmasına yardımcı olur. Halk arasında kiraz sapı ve mısır püskülü, vücuttaki fazla sıvının atılmasına yardımcı bitkiler olarak bilinir. Yeşil çay da hem antioksidan özelliği hem de idrar söktürücü etkisiyle ödemin azalmasını sağlar. Bu besinlerin düzenli olarak beslenmeye dahil edilmesi ödem sorununu hafifletmeye destek olur.
Ödemi azaltmada en etkili adımların başında dengeli ve tuz kısıtlı bir beslenme düzeni yer alır. Bunun yanında günlük yeterli miktarda su içmek, böbrek fonksiyonlarını destekleyerek vücudun sıvı dengesini korur. Bitkisel çaylar ve doğal besinlerle vücudun sıvı dengesi desteklenebilir. Düzenli fiziksel aktivite, ödemle mücadelede en etkili yöntemlerden biridir çünkü hareket etmek kan dolaşımını canlandırır. Masaj yapmak ise lenf dolaşımını harekete geçirerek ödemin azalmasına yardımcı olur. Ancak unutulmaması gereken nokta şudur: Eğer ödemin nedeni kalp, böbrek ya da karaciğer gibi ciddi bir hastalık ise sadece yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmaz ve mutlaka tıbbi tedavi gerekir.
Yaz aylarında ayaklarda şişlik sık karşılaşılan bir durumdur; sıcaklığın etkisiyle damarlar genişlediğinde sıvı birikimi artar. Gün boyunca ayakta kalmak ya da uzun süre oturmak da ayak şişliğini artırır. Varis, kalp yetmezliği veya böbrek hastalıkları da ayaklarda şişliğe neden olabilir. Yaşlı bireylerde ayaklarda oluşan şişlik, çoğunlukla ciddi rahatsızlıkların habercisi olabileceğinden dikkatle değerlendirilmelidir.
Göbek çevresinde kalıcı şişlik ve üzerine basıldığında iz kalması, ödem belirtisidir. Bu durum sindirim sistemi sorunları, hormonal dengesizlikler veya kadınlarda adet dönemi öncesinde görülebilir.
Ayak ödemi genellikle uzun süre ayakta kalma, sıcak hava, dolaşım bozuklukları veya varis gibi nedenlerden kaynaklanır. Eller ise sıcak hava, tuzlu beslenme, romatizmal hastalıklar veya ortopedik sorunlar nedeniyle şişebilir.
Tuz tüketimini azaltmak, yeterli su içmek, düzenli egzersiz yapmak, bacakları yukarı kaldırmak, maydanoz suyu, kiraz sapı veya yeşil çay gibi doğal yöntemleri kullanmak ödemin atılmasına yardımcı olur.
Ödem, günlük yaşamda sık karşılaşılan ancak farklı nedenleri olabilen bir tablodur. Bazen basit bir beslenme hatası, fazla tuz tüketimi veya hareketsizlik buna sebep olurken bazen de kalp, böbrek veya karaciğer hastalıklarının ilk işareti olabilir. Bu nedenle ödemin kaynağını bulmak çok önemlidir. Eğer şişlikler aniden ortaya çıkıyorsa, tek taraflıysa veya nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi başka şikâyetlerle birlikte görülüyorsa vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Günlük yaşamda ödemden korunmak için tuzu azaltmak, yeterli miktarda su içmek, düzenli egzersiz yapmak ve doğal ödem söktürücü besinleri tüketmek oldukça faydalıdır. Ödem tedavisinde kendi başınıza sık sık ilaç ya da bitkisel kürler uygulamak sakıncalıdır. En güvenli yol, düzenli yaşam alışkanlıkları kazanmak ve şüpheli durumlarda mutlaka doktora başvurmaktır.
Bu yazı Primum Pharma ekibinden Eczacı Arzum Çetin tarafından yazılmıştır.
Ciltte aniden ortaya çıkan yanma hissi; kızarıklık, batma veya kaşıntı gibi belirtilerle birlikte görüldüğünde cilt bariyerinin zayıflaması, yanlış ürün kullanımı, çevresel faktörler ya da dermatolojik hastalıkların habercisi olabilir. Bu yazıda, ciltte yanma ...
Cilt yaşlanmasının temel nedenlerini (UV ışınları, yaşam tarzı, mimikler) öğrenin. Yüz, alın ve boyun kırışıklıklarıyla mücadelede doktorların önerdiği en etkili içerik olan Argireline peptitini keşfedin. Retinol, hyaluronik asit ve antioksidanlarla zenginleşt...
Probiyotiklerin sindirim sağlığına ve kilo verme sürecine olan etkilerini, hangi suşların zayıflamaya destek olabileceğini ve doğru probiyotik seçimini bu yazıda keşfedin.
