Sedef Hastalığı (psoriasis) Nedir? Tedavisi var mı?

Sedef hastalığı (Psoriasis) nedir? Sedef hastalığı neden olur?

Sedef hastalığı, bilimsel adıyla psöriyazis veya psoriasis, kronik, enflamatuar ve otoimmün bir hastalıktır. Vücudumuzun en büyük ve ağır organı olan deriyi etkileyen bu hastalık dünya popülasyonunun yaklaşık %2-3’ünü etkilemektedir. Sedef hastalığı ismini deri üzerinde meydana gelen lezyonların sedef rengi olmasından alır.

Sedef hastalığının en sık görülen tipi plak tipi sedeftir. Plak tipi sedef hastalığının bilimsel isimleri psöriyazis vulgaris veya psoriasis vulgaristir. Bu tipteki sedef deri üzerinde, kalınlaşmış, kızarık, pullu ve genellikle kaşınan lezyonlar oluşturur.

Sedef hastalığı altında yatan mekanizma hastanın bağışıklık (immün) sisteminin bozuk bir şekilde aktive olmasıdır. Yani kişinin bağışıklık sistemi kendi hücrelerine anormal bir cevap vermektedir. Buna tıp dilinde otoimmün hastalıklar da denir. Bu anormal tepki, derimizde bulunan keratinositlerin, yani derimizde keratin üreten hücrelerin, anormal şekilde çoğalmasına ve iltihaplanmasına yol açar.

Sedef hastalığı genetik midir?

Sedef hastalığının kök nedeni halam tam olarak bilinmemektedir. Fakat genetik faktörlerin rolünün büyüklüğünü de unutmamak gerekir. Örneğin bazı spesifik genleri taşıyan bireylerde hastalığın daha erken yaşta ve daha şiddetli başladığı gözlenmiştir.

Sedef hastalığını neler tetikler?

Bazı çevresel tetikleyiciler sedef hastalığının tetikleyebilir:

1. Stres: Psikolojik stres bağışıklık sistemini de etkileyebildiğinden hastalığın belirtilerinin artmasına ve şiddetlenmesine neden olabilir.
2. Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar bağışıklık sistemini etkilemeleri sebebiyle sedef ataklarına neden olabilir. Ayrıca Streptococcus pyogenes enfeksiyonu gibi enfeksiyonlar gutat tipi sedefin ortaya çıkmasına neden olabilir.
3. Travmalar: Fiziksel travma sonrası deride hastalığa dair semptomlar görülmeye başlanabilir (tıp dilinde bunu Koebner fenomeni olarak da görebilirsiniz)
4. Sigara ve Alkol: Bağışıklık sistemini etkilemeleri sebebiyle sedef ataklarına neden olabilirler.
5. İlaçlar: Bazı ilaçlar sedef ataklarına neden olabilmektedir. Bu sebeple eğer sedef hastalığınız olduğunu düşünüyorsanız kullanmakta olduğunuz ve yakın zamanda bıraktığınız tüm ilaçların bir listesini yaparak bu listeyi hekiminize göstermelisiniz.

Sedef hastalığı geçer mi? Sedef hastalığı tekrarlar mı?

Sedef hastalığı kronik ve nüksedici doğası sebebiyle maalesef ki dönem dönem tekrarlayabilir. Günümüzde sedef hastalığının kesin tedavisi mümkün olmasa da tamamlayıcı ve semptomatik tedaviler sayesinde atakların şiddeti ve sıklığı oldukça azaltılabilir. Bu sebeple sedef hastalığını kontrol altına almak ve kaliteli bir hayat sürmek mümkündür.

Sedef hastalığı tedavisi hastalığın şiddeti ve yaygınlığına göre değişebilir. Topikal tedaviler (kremler gibi), sistemik tedaviler (haplar gibi) doktorunuzun reçetelemesine uygun olarak kullanılabilir.

Topikal steroidler (kortizonlu krem) zararlı mı?

Sedef hastalığı tedavisinde kullanılan ilk basamak genellikle kortizon içeren topikal ürünlerdir. Bu tedaviler kısa vadede inflamasyonu azaltarak hastaya rahatlama hissi verseler de uzun vadede kullanımları zararlı olabilmektedir. Uzun süre ve kontrolsüz steroid kullanımı ciltte incelme, çatlak oluşumu, damarların belirginleşmesi, ilacın etkisinin azalması ya da tamamen kaybolması gibi sonuçlara yol açabilir. Bu sebeple kortizonlu kremlerin kısa süreli tedavide kullanılması ve uzun süreli rahatlık için başka ajanların tercih edilmesi gerekmektedir.

Bu noktada kortizon içermeyen destekleyici tedaviler dikkat çekmektedir. Pirokton olamin gibi antibakteriyel ve antienflamatuar etkili maddeler mikrobiyal dengenin yeniden sağlanmasına ve enflamasyon belirtilerinin azalmasına yardımcı olur.

Sedef hastalığı bulaşıcı mı?

Hayır, sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef hastalığı temas veya herhangi bir başka şekilde başkasından size bulaşamaz. 

Sedef hastalığına ne iyi gelir? Hangi takviyeler kullanılmalı?

Sedef hastalığında ana tedavi yöntemlerinin yanı sıra kullanılabilecek bazı takviyeler şu şekildedir:

• Nemlendirici kremler
• Pirokton olamin içeren şampuanlar
• Omega-3 yağ asitleri
• D vitamini
• Probiyotikler

Doğru bakım sayesinde alevlenmeler azaltılarak hayat kalitesi arttırılabilir. 

Özellikle en inatçı ve sık görülen plak tipi sedef hastalığında pirokton olamin içeren şampuan ve krem kullanımı ikincil enfeksiyonu azaltma ve kaşıntıyı kontrol altına almakta büyük rol oynar.

Sedef başlangıcı nasıldır? Sedef belirtileri nelerdir?

Genellikle sinsi bir şekilde başlayan sedef hastalığı hastaların çoğunda belirgin bir tetikleyici olay sonrası baş gösterirken bazılarında yıllarca sessiz kalıp aniden belirti gösterebilir.

İlk belirtiler şu şekildedir:

• Küçük, kırmızı nokta ve kabarıklar
• Bu kabarıkların kısa sürede kalın, pullu ve kaşıntılı plaklara dönüşmesi

lk belirtiler çoğunlukla dirsek, diz, bel ve saçlı deride (kafa gibi) görülür.

Başlangıç çoğunlukla belirli bir bölgede sınırlı birkaç plak ile görülür

Başlangıçta hafif pullu ve pembe-kırmızı lezyonlar iken, ilerleyen dönemde bu plaklar kalınlaşır, daha geniş alana yayılır ve gümüşi beyaz pullarla kaplanır

Belirtiler hastanın yaşı, hastalığın tipi ve çevresel faktörler gibi birçok faktöre bağlıdır. En yaygın tip olan plak tipi sedef hastalığında ana belirtilerin çoğu görülmektedir.

Ana belirtiler ise şu şekildedir:

• Kırmızı-pembe renkli kabartılar üzerinde gümüş-beyaz renkli pullar
• Kalın, kuru ve soyulan pullar
• Kaşıntı
• Yanma ve batma hissi
• Çatlama ve kanama

Bu belirtilerin en yaygın görüldüğü noktalar şu şekildedir:

• Dirsekler, dizler
• Bel, kalça üstü
• Saçlı deri
• Kulakların arka kısmı
• El ve ayak tabanları

Sedef hastalığında yaralar genellikle yavaş yavaş gelişir ve haftalar içerisinde kalınlaşır.

Sedef hastalığı genetik mi?

Evet, sedef hastalığı genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Ancak genetik yatkınlık hastalığın ortaya çıkması için yeterli değildir, çevresel faktörlerin de etkisi büyüktür. Enfeksiyonlar, stres, travma ve ilaçlar gibi etkenler genetik faktörlerle birleştiğinde hastalığın ortaya çıkma ihtimali artar. 

Plak tipi sedef, genetik yatkınlığı en güçlü şekilde gösteren sedef tipi olarak kabul edilmektedir.

Sedef hastalığı kaşıntı yapar mı?

Evet, sedef hastalığı sıklıkla kaşıntıya neden olur. Özellikle plak tipi sedef hastaları çok güçlü kaşıntı hissi yaşayabilirler. Kaşıntı hastaların hayat kalitesini oldukça düşürmektedir.

Nemlendiriciler, topikal steroidler ve pirokton olamin içerikli ürünler kaşıntıyı kontrol altında tutmak ve semptomları azaltmak için kullanılabilir. Ancak topikal steroidleri (yani kortizonlu kremleri) önce doktorunuza veya eczacınıza danışmanız çok önemlidir.

Sedef hastalığı tehlikeli mi?

Sedef hastalığı yaşamı doğrudan tehdit etmez. Ancak, sebep olduğu kaşıntı ve benzeri semptomlarla hayat kalitesini oldukça düşürmektedir. Ayrıca ne yazık ki hastalık hakkında bilinen yanlışlardan dolayı (bulaşıcı olması, vb.), sedef hastaları psikososyal olarak da büyük baskı altında kalmaktadır.

Saçta sedef hastalığı neden olur?

Saçta sedef hastalığının sebebi genellikle plak tipi sedeftir ve sedefin saçlı deride tedavisi oldukça zahmetli olabilir. Sert ve yapışmış pullar saçlı deriye sıkıca tutunur. Beraberinde kaşıntı, hatta ağrı görülebilir. Yaralar alın çizgisine ve kulak arkasına taşabilir.

Sedef hastalığı saç dökülmesine neden olur mu?

Saçlı deride sedef hastalığı doğrudan saç dökülmesine neden olmaz. Ancak şiddetli kaşıntı ve yoğun enflamasyon gibi sebepler yüzünden geçici saç dökülmesi görülebilir. Bu sebeple tedavi oldukça önemlidir.

Sedef hastalığı için hangi doktora gidilir?

Sedef hastalığı için aile hekiminize veya dermatoloji uzmanlarına danışabilirsiniz. Doktor ve eczacınıza danışmadan kullanacağınız kortizonlu kremlerin sizlere yarardan çok zararı olabileceğini unutmayınız. Pirokton olamin gibi, kortizon içermeden tedavi amaçlayan etken maddeleri deneyebilirsiniz.